نصب و راه اندازی خانه هوشمند

اگر بخواهیم تمام تجهیزات خانه هوشمند که در ایران تحت عنوان و برندهای مختلف در بازار وجود دارند را تقسیم‌بندی کنیم می‌توان آنها را به دو دسته کلی پروتکل‌های استاندارد و غیراستاندارد دسته‌بندی کرد.

ابتدا پروتکل‌های غیر استاندارد را بررسی کنیم، ببینیم چگونه میتوان آنها را تشخیص داد، این پروتکل های غیر استاندارد شامل کمپانی های خارجی هم هستند و لزوما فقط شرکت های ایرانی نیستند.

بسیاری از برند های خارجی این دسته بدلیل عدم دسترسی پروتکل های استاندارد به ایران در سالهای ۹۰ تا ۹۴ در ایران ظهور کردند به همین خاطر وارد کنندگان ایرانی به تولید کنندگان چینی روی آوردند و تحت نام تجاری خود اقدام به واردات آن‌ها کردند.

اکنون سال‌های زیادی ست که این شرکت ها داخل ایران هستند اما خبری از حضور این برندها در کشور های توسعه یافته نیست و دومی شرکت های داخلی که با واردات مواد اولیه اقدام به مونتاژ این تجهیزات تحت نام تجاری و طراحی خود کردند که عموما هم دانش بنیان بودند و بیشترین حجم ایراد و اختلال مربوط به همین شرکت ها بود.

اما اکنون بعد از سالها سعی و خطا روی بسیاری از ساختمان ها به درجه ای قابل اتکا رسیدند که با اختلالات پایینتر کار کنند اما همچنان عدم اتصال به شبکه بزرگ تولید کنندگان تجهیزات خانه هوشمند در سراسر دنیا و عدم توسعه پذیری در تجهیزات و ضریب وابستگی بالا به همین تولید کنندگان داخلی ریسک توسعه پذیری و خدمات پس از فروش در آینده در آنها در حالت ابهام است.

این یعنی هر کدام از این شرکت‌ها، تحت استانداردهای خود اقدام به تولید محصول یا واردات و لیبل و مونتاژ محصولات می‌نمایند. این پروتکل‌ها به دلیل تنوع بالا در نحوه اجرای زیرساخت اولیه در مرحله اجرای تاسیسات برقی باعث می‌شود که انحصاراً تجهیزات بایستی از آنها تهیه شود یا به میزان محدودی از دیگر برند ها می‌توان استفاده کرد.
در این مقاله موضوع صحبت ما پروتکل‌های غیراستاندارد نیست به دلیل تنوع بالا در نحوه زیرساخت زدن و غیراستاندارد بودن آن‌ها چرا که در آینده در صورت تغییرات جزئی و کلی در این سیستم‌ها نیازمند وجود همان شرکت تولیدکننده تحت آن پروتکل است و درصورتی‌که آن کمپانی تعطیل یا به هر دلیلی اقدام به تولید تجهیزات جدید نکنند یا بسته شوند عملاً آن خانه هوشمند قادر به ارائه تجهیزات جدید به آن خانه نخواهند بود.

نحوه نصب تاچ پنل هوشمند

در نصب تاچ پنل هوشمند، روش‌های متفاوتی برای نصب آنها وجود دارد. برخی از تاچ پنل ها بصورت روکار نصب می شوند. در این حالت، ابتدا باید سیم کشی های متناسب را انجام داده و سپس هولدر تاچ پنل هوشمند را نصب کرده و بعد از اتصال سیم کشی های آن روی هلدر آن را وصل کنید. برخی دیگر از تاچ پنل ها بصورت توکار نصب می شوند. به این معنی که در زمان سیم کشی متناسب، قوطی توسط برقکار داخل دیوار جا نمایی می شود و بعداً فقط کافی است سیم ها متناسب با دفترچه راهنما به تاچ پنل هوشمند متصل کنید و آن را با پیچ روی قوطی قرار دهید. همچنین برخی تاچ پنل ها بی سیم هستند و به معنایی زیرساخت بخصوصی ندارند. این تاچ پنل ها معمولاً پرتابل هستند و فقط کافی است در چند نقطه از خانه هولدر قرار بگیرند تا نصب شوند. برای هر روش نصب، توجه داشته باشید که ولتاژ کاری و نوع منبع تغذیه تاچ پنل را مورد توجه قرار دهید و سیم کشی های متناسب را انجام دهید تا از اجرای صحیح و بدون مشکل تاچ پنل هوشمند خود اطمینان حاصل کنید.

اما پروتکل‌های استاندارد و بین‌المللی به این صورت است که چند استاندارد مشخص در حوزه خانه هوشمند با نمایندگی بزرگ‌ترین کمپانی‌های تولید کننده تجهیزات برقی ایجاد شده و تمامی شرکت‌ها ملزم به پیروی از این استانداردها می‌باشند.

محاسن این پروتکل‌ها این است که شما در آینده در صورت تعطیلی یا ورشکستگی یک کمپانی که تجهیزات خانه هوشمند خود را از آن‌ها تهیه کرده‌ایم و بعداً نیاز به ارائه خدمات خواهید داشت به‌راحتی می‌توانید از تجهیزات کمپانی‌های دیگر با تنوع بسیار بالا استفاده نمایید و کمترین خلل و کمترین فرصت‌سوزی و هزینه را دارید.

ضمن این‌که هوشمندسازی تحت پروتکل‌های استاندارد بین‌المللی این محاسن را دارند که سرعت تجهیزات بسیار بالا خواهند بود اختلال و مشکل در موارد زیرساختی بسیار پایین خواهد بود همچنین تنوع تجهیزات و قطعات بسیار بالایی جهت انتخاب و برآورده کردن نیازهای شما وجود خواهد داشت.چراکه این استانداردهای بین‌المللی بعضاً هشتصد تا هزار کمپانی بزرگ تولیدکننده تجهیزات الکترونیکی زیر مجموعه خود دارند.

اما ببینیم این استانداردها تحت چه نام و برندی در بازار مطرح شده‌اند، از معروف‌ترین استانداردها می توان به knx , zigbee, zwave, wifi, rf اشاره نمود، که کمپانی‌های زیادی تحت این پروتکل ها درحال تولید تجهیزات هستند که این خود هم باعث هم افزایی می شود و هم کاهش قیمت نهایی در تولید محصولات با کیفیت.

پروتکل های استاندارد در نصب خانه هوشمند

اما برگردیم به موضوع اصلی می‌خواهیم نحوه نصب تجهیزات خانه هوشمند را تحت پروتکل‌های استاندارد بررسی کنیم و مراحل اجرا و راه‌اندازی را یک‌به‌یک جلو برویم.
ابتدا باید برای نحوه زیرساخت زدن بدانیم که ساختمان تحت چه پروتکلی قرار است هوشمندسازی شود در این‌جا می‌توانیم پروتکل‌های استاندارد را به دو دسته پروتکل‌های با سیم و پروتکل‌های بی‌سیم تقسیم‌بندی نمائیم.

نحوه اجرای زیرساخت پروتکل‌های باسیم به این صورت است که تمامی سرخط‌های برق مصرف‌کننده‌ها مانند روشنایی، سیستم سرمایش و گرمایش، پرده برقی، کولر، فن‌ها و دیگر تجهیزات بایستی مستقیم به میزان تعداد رشته‌های سیم هایی که نیاز دارند مستقیماً وارد تابلوهای برق شوند. که دراین‌صورت به دلیل این‌که تمام حجم سیم‌ها وارد این تابلوها خواهد شد تابلوها عموماً سایز بزرگ‌تری نسبت به سنتی خواهند داشت و پس‌از آن برای هر سنسور یا فرمان‌دهنده مانند کلیدها، انواع سنسورهای حرکت، سنسورهای مگنت، سنسور دود، حرارت و … بایستی در محلی که قرار است جانمایی شوند یک کابل شبکه از همان تابلو کشید.

در انتها کلید لمسی، سنسورها، در داخل محیط سالن‌، خوابها و باقی نواحی نصب خواهد شد و تمام سرخط هایی که از مصرف‌کننده‌ها به داخل تابلو آمده بودند روی رله‌ها دیمر ها و تجهیزات تابلویی نصب و سربندی خواهند شد و در انتها با نصب ماژول های اتصال به اینترنت با لپ تاپ یا گوشی به این تجهیزات برنامه‌ لازم بر اساس سلیقه کارفرما داده خواهد شد و روی اپلیکیشن موبایل هم تمام دیتاهای نوشته شده قرارداده می‌شود که کاربر بتواند از راه دور تمامی تجهیزات را کنترل و نظارت نماید.

اما در پروتکل‌های سیمی داستان کمی متفاوت است و خیلی بیشتر شبیه زیر ساخت سنتی می‌باشد از محاسنی که پروتکل های بی سیم نسبت‌ به پروتکل‌های سیمی دارند مصرف سیم و لوله پایین‌تر، حجم تابلوی کوچک‌تر و قیمت پایین‌تر تجهیزات می‌باشد. اما در مقابل پروتکل‌های بی‌سیم برای محیط‌هایی با متراژ بالا کم تر قابل اتکا هستند و نسل اول اول تجهیزات بی سیم باگ و اختلال زیادی با دیگر تجهیزات خانه داشتند اما اخیراً در ۴ سال گذشته به دلیل وارد شدن شرکت‌های بزرگ در عرصه iot این اختلالات بشدت کاهش پیدا کرده و قابلیت اتکای بسیار بیشتری نسبت به گذشته دارند.

پروتکل‌های بی‌سیم را به دو دسته باید تقسیم‌بندی کرد پروتکل‌های دارای هوم سنتر و پروتکل‌های بدون هوم سنتر.

پروتکل‌های دارای هوم سنتر مانند zigbee, zwave, rf یک دستگاه مرکزی دارند که تمامی تجهیزات مورد استفاده در خانه هوشمند بایستی روی این دستگاه نصب شود و این دستگاه به مودم متصل گردد.

اما تجهیزات پروتکل‌های بی‌سیم وای‌فای نیاز به هوم سنتر نداشته و مستقیماً روی مودم اضافه خواهند شد.

نحوه اجرایی زیرساخت پروتکل‌های بی‌سیم به این صورت است که معمولاً به دلیل بزرگ‌تر بودن پشت کلیدها ما بایستی قوطی‌های بزرگ‌تری نسبت‌ به قوطی‌های سنتی استفاده کنیم اما بعضی از شرکت‌ها قابلیت نصب کلیدهای روشنایی داخل قوطی‌های سنتی استاندارد پنج‌ در پنج یا شش در شش را دارند، نحوه سیم‌کشی این نوع کلیدها به این صورت است که داخل هر قوطی یک‌فاز و نول قرارداده و به تعداد برگشتی‌ها سیم از مصرف کننده به محل قوطی کشیده شود، مثلاً برای یک کلید چهارپل چهار رشته سیم برگشتی از مصرف‌کننده‌ها به داخل قوطی می‌آورید، اکثر سنسورها در پروتکلهای بی سیم به‌صورت باتری خور بوده و نیاز به سیم‌کشی ندارند و معمولاً با استفاده از باتری های خوب بین یک تا دو سال بسته به میزان کارکرد میتوانید از آن‌ها بهره برد و بعد از هشدار ضعیف بودن باتری، باتری دستگاه مورد نظر را تعویض نمائید.
در پروتکل‌های بی‌سیم زیرساخت پرده‌ها بر اساس ریموتی، کلید و هوشمند دسته بندی خواهند که بسته به نوع موتور تعداد سیم و نوع سیم کشی متفاوت است سیم‌کشی شیر برقی‌های گاز و آب معمولا با سه رشته سیم از تابلو تغذیه می شوند، آیفون‌ها با کابل cat۶ از محل نصب تاچ پنل تا تابلوی مشاعات، سیستم‌های صوتی از محل نصب اسپیکرها تا محل نصب آمپلیفایر، کنترل تجهیزات استخر از محل مصرف کننده به محل تابلوی استخر بسته به نوع مصرف کننده سیم کشی شود که میتوانید در ارتباط با نحوه اجرای زیرساخت تمامی تجهیزات با ما در ارتباط باشید.

یکی از عمده مواردی که تصور عمومی نسبت‌به سیستم‌های هوشمند وایرلس است این است که فکر می‌کنند هیچ‌گونه سیم‌کشی برای سیستم‌های هوشمند وایرلس انجام نمی‌شود و عملاً کلیدها و دیگر تجهیزات به‌صورت بی‌سیم در محل‌های موردنظر نصب می‌شوند و ترس این را دارند که این تجهیزات اگر خراب شوند در آینده دیگر قابلیت جایگزینی ندارند اما باید گفت پروتکل های استاندارد نه سیستم های من درآوردی، به این‌گونه ای است که تجهیزات هوشمند بی سیم فقط در ارسال اطلاعات تجهیزات بین یکدیگر بصورت بیسیم است حتی شما بدون نیاز به اینترنت می‌توانید در محیط خانه تجهیزات را کنترل کنید یعنی با کلیدهای لمسی به‌ راحتی چراغ ها را خاموش روشن کنید سیستم سرمایش و گرمایش را کنترل کنید، پرده ها را باز و بسته کنید، با سیستم‌های صوتی موزیک گوش دهید و… چرا که دقیقا مانند سیستم سنتی سیم کشی انجام خواهد شد عمده تفاوتشان با سیستم‌های سیمی این است که سیستم های سیمی با کابل شبکه به هم متصل می شوند برای ارسال اطلاعات بین تجهیزات، اما سیستم های هوشمند وایرلس بصورت بی سیم اینکار را انجام میدهد

دقیقا مانند نسل قبلی مودم که برای اتصال به لپ تاپ با کابل lan این کار انجام می گرفت اما اکنون بصورت wifi ، تفاوت حوزه تکنولوژی های الکترونیکی با حوزه های دیگر سرعت بسیار بالا در تغییر اکوسیستم هاست بعنوان مثال پروتکل knx که به عنوان پروتکل های سیمی محبوب و معروف است اکنون شروع به ساخت پروتکل بی سیم خود نموده و احتمالا تا سال ۲۰۲۳ اولین محصولات خود را روانه بازار خواهد کرد اما اینکه کدام منطقه جغرافیایی با توجه به نوع و ابعاد پروژه و نیازهای هوشمندسازی آن چه پروتکلی انتخاب و استفاده شود بایستی با یک کارشناس با تجربه مشورت به عمل آید شرکت آکو با بیش از یک دهه تجربه می‌تواند در این ارتباط در خدمت هموطنان عزیزمان باشد.

جهت نصب و راه اندازی  خانه هوشمند، مجری باید چه شرایط داشته باشد؟

برای نصب تجهیزات خانه هوشمند، افراد باید دارای برخی دانش‌ها و مهارت‌ها باشند و ممکن است نیاز به گذراندن دوره‌ها و کسب گواهینامه‌های مرتبط باشد. مواردی که معمولاً برای نصب تجهیزات خانه هوشمند لازم است عبارتند از:

1. آشنایی با سیستم‌ها و تجهیزات خانه هوشمند: افراد باید با مفاهیم و اصول اساسی خانه هوشمند، تجهیزات موجود، نوع کارکرد آنها و نحوه اتصال و اجرای آنها آشنا باشند.
2. آشنایی با شبکه‌ها و ارتباطات: نصب تجهیزات خانه هوشمند ممکن است نیازمند تنظیم و پیکربندی شبکه‌ها و ارتباطات باشد. بنابراین، دانش در زمینه شبکه‌ها، پروتکل‌های ارتباطی مختلف (مانند Wi-Fi، بلوتوث، Zigbee، Z-Wave و غیره) و تنظیمات شبکه می‌تواند مفید باشد.
3. تسلط بر الکترونیک و الکتریسیته: دانش در زمینه الکترونیک و الکتریسیته، شامل اصول مدارها، سیم‌کشی، پیچیدگی‌های الکتریکی و مفاهیم مرتبط با سیستم‌های خانه هوشمند، برای نصب تجهیزات و انجام اتصالات الکتریکی ضروری است.
4. مهارت‌های برنامه‌نویسی: برخی از تجهیزات خانه هوشمند قابلیت برنامه‌ریزی و پیکربندی به صورت سفارشی را دارند. بنابراین، مهارت‌های برنامه‌نویسی و قابلیت برنامه‌نویسی می‌تواند برای تنظیم و پیکربندی این تجهیزات مورد نیاز باشد.

درباره گواهینامه‌ها و دوره‌ها، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. گواهینامه‌های تولیدکنندگان: برخی تولیدکنندگان تجهیزات خانه هوشمند گواهینامه‌ها و دوره‌هایی برای نصابان خود ارائه می‌دهند. این گواهینامه‌ها از تولیدکنندگان مختلف متفاوت بوده و به عنوان تضمین کیفیت و توانمندی نصابان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
2. دوره‌های مرتبط با خانه هوشمند: برخی سازمان‌ها و مؤسسات آموزشی دوره‌های آموزشی در زمینه نصب و راه‌اندازی تجهیزات خانه هوشمند ارائه می‌دهند. این دوره‌ها معمولاً شامل مفاهیم عمومی، نصب و راه‌اندازی تجهیزات مختلف، ارتباطات شبکه و موارد مرتبط است.

اگر شما علاقه‌مند به نصب تجهیزات خانه هوشمند هستید، من پیشنهاد می‌کنم با مؤسسات و سازمان‌های مرتبط با خانه هوشمند در منطقه خود تماس بگیرید تا اطلاعات دقیق‌تری درباره دوره‌ها، گواهینامه‌ها و توصیه‌های مربوطه دریافت کنید.

چه تجهیزاتی باید جهت نصب و راه اندازی سیستم هوشمند لازم است؟

به طور کلی، برای نصب تجهیزات خانه هوشمند ممکن است به مجموعه‌ای از ابزارها و تجهیزات نصب نیاز داشته باشید. در زیر، برخی از ابزارهای مهم برای نصب تجهیزات خانه هوشمند را ذکر می‌کنم:

1. پیچ‌گوشتی: ابزاری است که برای باز و بسته کردن پیچ‌ها و مهره‌ها استفاده می‌شود. پیچ‌گوشتی‌ها در اندازه‌ها و انواع مختلفی موجودند و باید به اندازه تجهیزات و پیچ‌های استفاده شده در پروژه، انتخاب شوند.
2. دستگاه پرس سیم: این ابزار برای فشردن و اتصال کابل‌ها و سیم‌ها با استفاده از مهره‌های کراچه‌ای استفاده می‌شود. آنها به عنوان ابزاری موثر برای نصب کابل‌ها و سیم‌ها در تجهیزات خانه هوشمند استفاده می‌شوند.
3. کابل‌کش: این ابزار برای کشیدن کابل‌ها و سیم‌ها در ساختمان استفاده می‌شود. با استفاده از کابل‌کش، می‌توانید کابل‌ها را به طور دقیق و دقیق‌تر در ساختمان سیم‌کشی کنید.
4. ابزار قطع و وصل کابل: ابزارهایی مانند کاتر کابل و کشویی کابل برای قطع و وصل کابل‌ها و سیم‌ها در طول فرآیند نصب و راه‌اندازی استفاده می‌شوند.
5. ابزار تست و عیب‌یابی: این ابزارها برای تست و عیب‌یابی تجهیزات و اتصالات استفاده می‌شوند. این شامل دستگاه‌های تست کابل، تستر شبکه، وسایل اندازه‌گیری الکتریکی و سایر ابزارهای مرتبط است.
6. دستگاه های اندازه گیری(مانند ولت متر، تستر مقاومت و اهم متر، آمپر مترو…) برای اندازه‌گیری پارامترهای الکتریکی مورد نیاز در نصب و راه‌اندازی تجهیزات خانه هوشمند استفاده می‌شوند.
7. دستگاه‌های سوراخکاری و برش: برخی از تجهیزات خانه هوشمند نیازمند حفاری دیوارها و برش کابل‌ها می‌باشند. بنابراین، دستگاه‌های برش و حفاری مناسب نیز باید در اختیار داشته باشید.
8. گیره و چاک: برای نصب و نگهداری کابل‌ها و لوله‌های برق، از گیره و چاک استفاده می‌شود. این ابزارها برای ثبت و نگهداری کابل‌ها در ساختمان و جلوگیری از حرکت غیرمجاز آنها استفاده می‌شوند.
9. قیچی و سنجاقک: برای بریدن و اتصال کابل‌ها، سیم‌ها و مفصل‌ها از قیچی و سنجاقک استفاده می‌شود. این ابزارها برای صحیح و قابل اعتماد برقراری اتصالات برقی استفاده می‌شوند.
10. فازمتر
11. سیم لخت کن

این فقط چند مثال از ابزارهایی هستند که برای نصب تجهیزات خانه هوشمند استفاده می‌شوند. لازم به ذکر است که نوع و تعداد ابزارها بسته به نوع تجهیزات و پروژه ممکن است متفاوت باشد.